|
|
G U A T E M A L A |
|
|
Guatemala is een land in Midden-Amerika, grenzend aan Mexico, Belize, Honduras en El Salvador. Het landschap is erg gevarieerd landschap, met in het centrum en noordwesten van het land een hoogvlakte met berg- en vulkaantoppen tot boven de 4000m. De zuidelijke kuststreek en het westen van Guatemala zijn relatief vlak en hier verbouwt men suikerriet en doet men aan fruit- en veeteelt.
Alhoewel Guatemala in de tropische klimaatzone ligt en overwegend warm en zonnig weer kent, kunnen de plaatselijke weersomstandigheden flink verschillen, vooral dan door de grote hoogteverschillen. En doordat het land vrij ver westelijk ligt ten opzichte van het Caraïbisch gebied, komen orkanen nauwelijks voor.
Politiek
Van de vierde tot de elfde eeuw was Guatemala het kerngebied van de Mayabeschaving. In 1523 werd door de Spanjaarden aan de verovering van het gebied begonnen. Rond 1550 was dat grotendeels voltooid, maar het zou nog tot 1697 duren voor de laatste Mayastaat zou vallen.
In 1840 werd Guatemala een onafhankelijke republiek.
Rond de eeuwwisseling kreeg de heersende elite, met als beste voorbeeld de United Fruit Company, steeds meer grond en macht in handen. Echter, in 1951 werd Jacobo Arbenz Guzmán tot president gekozen. Hij startte landhervormingen, tot woede van het leger en van de Verenigde Staten, die hem in 1954 omver wierpen. Daarop volgde een lange periode van burgeroorlog en onderdrukking.
In 1996 keerde de vrede langzaam maar zeker terug.
De huidige grondwet dateert uit 1985. Aan het hoofd van het land staat de president, die zowel staatshoofd als regeringsleider is. De president vormt het kabinet en mag ministers benoemen en ontslaan.
Om de vier jaar zijn er verkiezingen. Het land is een democratie, al komen er nog heel wat mensenrechtenschendingen voor en is er veel corruptie. Veel mensenrechtenschenders uit de verschillende militaire dictaturen die het land heeft gekend, lopen nog op vrije voeten.
De massale slachtpartijen onder de inheemse bevolking en nog vele andere zware mensenrechtenschendingen die gebeurden tijdens 36 jaar burgeroorlog, worden onvoldoende onderzocht en de schuldigen gaan vrijuit. De overheid krijgt zo het signaal dat ze ongestoord kunnen moorden. Dit maakt ook de weg vrij voor nog meer schendingen, waabij vooral de overlevenden van vroegere wreedheden extra gevaarlopen.
Er zijn bovendien nogal wat gevallen van verdachte verdwijningen bekend. Zo verdween op 7 april 2000 Mayra Angelina Gutiérrez Hernández, professor aan de universiteit van San Carlos en activiste voor vrouwenrechten. Ze was op weg om de bus te nemen naar Huehuetenango, waar ze elke week een cursus gaf. Plaatselijke waarnemers vrezen dat haar "verdwijning" betekent dat men terugkeert naar de vroegere situatie, toen de autoriteiten op die manier opposanten uit de weg ruimden zonder hiervoor rekenschap af te leggen. Vermoed wordt dat dit alles te maken heeft met haar activiteiten aan de Universidad de San Carlos, een favoriet doelwit van politieke repressie. Ofwel is ze uitgeschakeld om haar politiek zeer actieve familie te treffen. Inderdaad verdwenen reeds twee familieleden in de jaren tachtig.
Een andere mogelijkheid is haar onderzoek naar illegale adopties in Guatemala en het rapport dat ze overhandigde aan de Speciale Rapporteur van de Verenigde Naties over haar onderzoek naar de handel in kinderen en kinderprostitutie. De rapporteur had het overgemaakt aan de Mensenrechtencommissie van de VN en dit had in Guatemala nogal wat stof doen opwaaien in de dagen voorafgaande aan de verdwijning.
In Guatemala wordt jaarlijks een zeer groot aantal vrouwen vermoord. De autoriteiten blijven in gebreke en slechts weinig daders worden vervolgd. Ook mensenrechtenactivisten hebben het niet makkelijk. Ze worden bedreigd en geïntimideerd. Grove mensenrechtenschendingen uit het verleden, waaronder genocide, zijn nog niet door het gerecht bestraft.
De 19-jarige Claudina Velásquez studeerde aan de universiteit voor advocaat. Op 13 augustus 2005 vond men haar dode lichaam. Ze was neergeschoten en er zaten sporen van sperma op haar lichaam. Haar familie stelde alles in het werk om gerechtigheid te bekomen. Ze oefende constant druk uit op de Openbare Aanklager om zeker te zijn dat het onderzoek niet zou stilvallen. Ze stelde bepaalde onderzoeksdaden voor en probeerde zelf een aantal sporen op te volgen. Maar tot nu is er nog geen doorbraak.
Amnesty International vraagt zich af of de daders ooit voor het gerecht zullen worden gebracht. Er zijn serieuze fouten gemaakt in het onderzoek. Zo zijn er geen tests uitgevoerd bij de allereerste verdachten om te zien of ze schoten hadden afgevuurd. Uit ervaring weten we dat de autoriteiten dikwijls in gebreke blijven. Ze leggen bijvoorbeeld de schuld vaak bij het slachtoffer. Zo kreeg Claudina's vader te horen dat zij maar een nietsnut was omdat ze sandalen droeg en een navelpiercing had.
In november 2005 kwam het onderzoek in handen van het Bureau van de Speciale Aanklager inzake Moordzaken. Sinds dan zijn er wel een aantal onderzoeken gebeurd. Zo zijn er bloedstalen van vijf verdachten naar Spanje overgebracht voor DNA-onderzoek. Maar gevreesd wordt dat cruciaal forensisch bewijsmateriaal verloren is gegaan. Er is nog geen noemenswaardige vooruitgang en mogelijke getuigen zijn nog steeds niet ondervraagd.
De zaak is nu aangekaart bij de Ombudsman voor de Mensenrechten. Zijn eerste rapport, in oktober 2006, bevestigde veel van de hoger vermelde tekortkomingen.
Ondertussen heeft de vader van Claudina Velásquez laten weten dat hij al meer dan 100.000 brieven en kaartjes heeft ontvangen van Amnesty-schrijvers over heel de wereld. Dit hielp hem om meer druk uit te oefenen bij de autoriteiten om haar dood te onderzoeken.
|
Uit het jaarrapport 2010 van Amnesty International (2009) Doodstraf: wordt gehandhaafd. Levensverwachting: 70,1 jaar. Sterftecijfer onder 5 jaar (m/v): 45/34 per 1000. Alfabetisme onder volwassenen: 73,2 %. De overgrote meerderheid van degenen die verantwoordelijk waren voor ernstige mensenrechtenschendingen gepleegd tijdens het binnenlandse gewapend conflict (1960-1996), werd niet ter verantwoording geroepen. Geweld tegen vrouwen en het gebrek aan toegang tot gerechtigheid voor vrouwen vormden nog steeds een bron van ernstige bezorgdheid. Een aantal mensenrechtenverdedigers werd aangevallen en bedreigd. |
Norma Cruz is de voorzitster van de Fundacion Sobrevivientes in Guatemala. Deze organisatie zet zich in tegen het geweld op vrouwen en ondersteunt slachtoffers in hun zoektocht naar gerechtigheid.
In het verleden kreeg Norma Cruz heel wat doodsbedreigingen. Nochtans moeten mensenrechtenverdedigers volgens het internationaal recht in alle vrijheid en veiligheid hun werk kunnen doen.
De regering kwam pas laat met beschermingsmaatregelen: die moeten zeker behouden blijven en vooral tegemoet komen aan het soort van bedreigingen waarvan Norma Cruz het slachtoffer is.
Ondanks enige vooruitgang in de afgelopen jaren blijft geweld tegen vrouwen anno 2015 een wijdverspreid probleem in Guatemala. De overheid moet dit geweld blijven bestrijden, onderzoeken en daders bestraffen.
Ya basta
Op 6 september 2015 zou, in een eerste stemronde, een nieuwe president gekozen worden. Vele kiezers hadden de verkiezingen echter liever pas in november gehouden en eerst president Otto Pérez Molina voor de rechter gesleept.
Al sinds eind april werd er hieromtrent massaal betoogd. De mensen hebben genoeg van de corruptie en de maffiapraktijken van hun regering. Straffeloosheid regeert, tot in de hoogste politieke kringen. Zo moesten o.m. vice-president Roxana Baldetti en de directeur van de Centrale Bank aftreden onder druk van de protestacties.
Uiteindelijk won de tv-komiek Jimmy Morales (46) bij de tweede ronde de presidentsverkiezingen: als nationalistische kandidaat behaalde hij 69% van de stemmen. Deze politieke nieuwkomer profiteerde van het aanhoudende geruzie en de corruptieschandalen van de overige traditionele partijen. Hij moet nu het vertrouwen in de instellingen van zijn land zien te herstellen, de criminaliteit bestrijden en de overheidsinkomsten van Midden-Amerika's grootste economie verhogen.
Werknemers tijdelijk coronaziekenhuis ontslagen en niet uitbetaald!
Het Guatemalteekse ministerie van Gezondheid heeft 46 werknemers van een noodziekenhuis in de hoofdstad ontslagen. Het tijdelijke ziekenhuis opende op 21 maart zijn deuren voor coronapatiënten. Het ontslagen personeel werkte drie maanden in het ziekenhuis onder enorm zware omstandigheden. Ze wachten nog steeds op hun salaris. Ook kregen ze geen ontslagvergoeding.
Het ministerie van Gezondheid heeft de werknemers, onder wie stafleden en schoonmakers, op 5 juni ontslagen. Volgens administratieve regels van het ministerie moesten de werknemers een universitair of middelbareschoold iploma hebben. Dat hebben ze niet. De nationale ombudsman, die ook onderzoek doet naar de zaak, meldde dat dit ook niet werd gevraagd toen het ministerie de werknemers in dienst nam.
Ixil-gemeenschap
In de vroegere jaren 1980 was de Ixil-gemeenschap in de westelijke hooglanden van Guatemala een van de voornaamste doelwitten van een genocide-operatie door het leger. Het waren loden jaren in Centraal-Amerika. De oude orde van grootgrondbezitters vocht voor haar privileges tegen gewapende verzetsbewegingen van boeren en landlozen. Militairen grepen in Guatema en El Salvador de macht en kregen daarvoor de steun van de heftig anticommunistische regering-Reagan in de Verenigde Staten.
Voor de Ixil-gemeenschap betekende dit: systematische verkrachtingen, gedwongen verplaatsingen en uithongering. Daarbij zouden 7000 Ixil vermoord zijn. Volgens een VN-waarheidscommissie in 1999 werd tussen zeventig en negentig procent van alle Ixil-dorpen verwoest en werd zestig procent van de bevolking uit het hoogland verjaagd naar de bergen.
Guatemala werd in 1982 en 1983 geregeerd door José Efrain Rios Montt. Hij werd uiteindelijk aangeklaagd voor genocide en misdaden tegen de mensheid, onder andere omdat hij de intellectuele verantwoordelijkheid zou dragen voor 1771 doden en voor 29.000 mensen die verdreven werden.
Dertig jaar na de feiten werd hij veroordeeld voor genocide en kreeg hij een gevangenisstraf van tachtig jaar. Maar tien dagen later verbrak het Grondwettelijk Hof het vonni om het proces over te doen. Rios Montt stierf begint 2018, zonder ooit gestraft te zijn geweest.
Toch was het proces tegen Rios Montt een mijlpaal in de pogingen om politieke en militaire leiders verantwoordelijk te houden voor internationaal erkende misdaden. Het droeg ook bij tot een betere historische kennis van de grove mensenrechtenschendingen die begaan werden tijdens de burgeroorlog (1960-1996).
Tot vandaag blijven overlevenden zoeken naar de overblijfselen van verwanten die gedood werden tijdens die burgeroorlog. Opgravingen zijn een belangrijk onderdeel van die zoektoch naar duidelijkheid over de slachting van burgers en bewijzen daarvan. Het forensische werk biedt mensen en gemeenschappen ook de kans om hun geliefden een waardige begrafenis te geven.