|
|
I R A N |
|
|
Iran grenst aan Irak, Turkije, Armenië, Azerbeidzjan, Turkmenistan, Afghanistan en Pakistan. De Perzische Golf en de Golf van Oman bevinden zich ten zuiden en de Kaspische Zee ten noorden van Iran. Aan de kust tegenover de Perzische Golf liggen Saoedi-Arabië, Koeweit, Bahrein, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.
Het land beschikt door zijn uitgestrektheid en bergketens over verschillende biotopen en verschillende soorten flora en fauna. Enkele diersoorten die in Iran voorkomen zijn de gazelle, de onager (wilde ezel) en het jachtluipaard. De Kaspische Zee stond vroeger bekend om zijn kaviaar maar de steur is ernstig bedreigd. Bekend is ook de gedomesticeerde Perzische kat.
Net als veel andere landen kampt Iran met een sterke milieuproblematiek. Er is veel luchtvervuiling, bijvoorbeeld in Teheran. Daarnaast zorgen ontbossing, verwoestijning, watervervuiling en vervuiling door het lekken van aardolie voor ernstige problemen voor de volksgezondheid.
Het grootste deel van Iran heeft een droog klimaat, maar het noordwestelijke deel van het land heeft een gematigd klimaat. Het centrale Hoogland van Iran is een uitgesproken woestijnklimaat. Temperaturen kunnen daar 's zomers oplopen tot wel 50°C. In de Elboers en het Zagrosgebergte ligt 's winters vaak sneeuw en veel toppen in het hoge deel van Elboers hebben eeuwige sneeuw.
Het westen van het land is het dichtst bevolkt, terwijl in het oosten grote vrijwel onbewoonde woestijngebieden zijn, zoals de Grote Zoutwoestijn.
Politiek
In de twintigste eeuw heerste gedurende lange tijd de Pahlavi-dynastie. Vader Reza Pahlavi en zoon Mohammed Reza Pahlavi namen weliswaar de titel sjah (koning) aan, maar regeerden als dictators, waarbij de bevolking vaak hardhandig onderdrukt werd. Het westen steunde de dictatuur van de Pahlavi's.
In 1979 dwong een brede opstand van vele maatschappelijke organisaties de sjah ten val tijdens de Iraanse Revolutie. Uiteindelijk koos de machtigste politieke partij, die van de geestelijkheid, ervoor om de macht in handen van één persoon te geven: ayatollah Ruhollah Khomeini. Sindsdien wordt het land volgens een door hem opgestelde conservatieve islamitische wetgeving geregeerd.
Van 1980 tot 1988 voerde Iran oorlog met buurland Irak in de bloedige Irak-Iranoorlog.
Sinds het presidentschap van de hervormingsgezinde president Mohammad Khatami is het land, waarvan meer dan de helft van de bevolking jonger is dan 30 jaar, langzaam aan het moderniseren. De conservatieven houden echter stevig de touwtjes in handen en al te radicale hervormers worden onderdrukt.
Veel politieke beslissingen worden door de president of het parlement genomen, maar de geestelijken, zowel de religieuze leider als de Raad van Hoeders, hebben de autoriteit alles wat tegen de sharia is te verwerpen, omdat zij over deze beslissingen een veto hebben.
Anno 2008 is Ali Khamenei de religieus leider van Iran en is Mahmoud Ahmadinejad de president van Iran.
Het atoomprogramma van Iran vormt een conflict tussen Iran en de westerse wereld.
De mensenrechten worden in Iran regelmatig geschonden. Vooral vrouwen hebben weinig rechten en worden vlug gediscrimineerd. Volgens de sharia, de islamitische wetgeving, worden ze immers achtergesteld. Omdat het regime van het land een strikte scheiding van de seksen aanhoudt, zijn er relatief veel vrouwelijke artsen en advocaten. Zij behandelen dan uitsluitend vrouwen. Een bekende advocate is de mensenrechtenadvocate Shirin Ebadi, die in 2003 de Nobelprijs voor de Vrede won.
Sommige religieuze minderheden worden vervolgd, weer andere genieten (beperkte) bescherming en vrijheid.
Iran voert de doodstraf uit en wordt hierom bekritiseerd door Human Rights Watch. Dit doet het land niet alleen voor volwassenen maar ook kinderen van 15 of ouder kunnen de doodstraf krijgen. Nergens ter wereld worden zoveel kinderen hiermee bestraft.
Het bestaan van homoseksualiteit wordt ontkend in Iran en homoseksualiteit is verboden. Op het verrichten van sodomie staat de doodstraf. Mensen die een geslachtsidentiteitsstoornis hebben worden wél erkend en met steun van de islamitische wetgeving worden transseksuele operaties uitgevoerd.
Iran kent geen recht op vrije internettoegang en controleert zijn burgers bij het gebruik van internet.
Lijf- en doodstraffen worden regelmatig uitgevoerd in Iran. Mannen en (vooral) vrouwen worden veroordeeld tot steniging wegens overspel. Maar er is goed nieuws: als het ontwerp voor een nieuw strafwetboek wordt goedgekeurd, wordt de doodstraf door steniging afgeschaft. Althans volgens de Iraanse staatsmedia.
Lore Van Welden (AI): "Helaas. Er staat letterlijk in het strafwetboek dat de stenen niet te groot mogen zijn, zodat de veroordeelden niet te snel dood zouden zijn. Anderzijds mogen ze ook niet te klein zijn, omdat ze dan niet genoeg lijden. Pure horror. Daarbovenop is er nog de discriminatie. Als je je kunt uitgraven tijdens het stenigen, ben je een vrij persoon, staat er in het wetboek. Mannen worden tot hun middel ingegraven, terwijl vrouwen tot hun borst worden ingegraven. Als je je handen vrij hebt, ben je sneller uitgegraven, dat spreekt voor zich.
Het is uiteraard een positieve evolutie, maar wij nemen een afwachtende houding aan. We lopen hier niet te juichen. De toekomst zal uitwijzen of het wel tot een echte wet zal leiden. En dan is er nog de praktijk. Vaak worden er wetten goedgekeurd, maar dat wil niet zeggen dat een gebruik dat al zo lang ingeburgerd is meteen verdwijnt".
Bovendien gaat het hier niet om de doodstraf in het algemeen. Maar elke stap die gezet wordt, moet worden aangemoedigd.
De prominente mensenrechtenactivist Emadeddin Baghi werd op 28 december 2009 aangehouden. Amnesty International beschouwde hem als gewetensgevangene en eiste zijn onmiddellijke vrijlating.
Het was op de dag na de betogingen ter gelegenheid van het religieuze 'Ashourafeest' dat hij thuis werd opgepakt door vier gewapende agenten in burger. Ze drongen zijn huis binnen, weigerden zich te identificeren en ranselden zijn schoonbroer af. Toen Baghi zijn vrouw en dochter verzekerde dat hij zich in de gevangenis sterk zou houden, antwoordden de agenten hem dat hij niet lang genoeg zou leven om zich sterk te moéten houden.
Emaddedin Baghi is een bekend mensenrechtenverdediger, journalist en schrijver. Hij werd in het verleden reeds herhaaldelijk aangehouden omwille van zijn activiteiten. In 2002 stichtte hij de Vereniging voor de Verdediging van de Rechten van de Gevangenen die informatie vergaarde over foltering van gedetineerden en andere vormen van misbruik in Iran. In augustus 2009 werd de vereniging verboden door de Iraanse autoriteiten. In 2009 ontving Emaddedin Baghi de prestigieuze Martin Ennals Award voor zijn mensenrechtenwerk.
Amnesty International was ernstig bezorgd om de gezondheid van Emadeddin Baghi en vreesde dat hij het slachtoffer kon worden van mishandeling of medische verwaarlozing in de cel. Baghi is een gewetensgevangene die onmiddellijk en onvoorwaardelijk moet vrijgelaten worden.
In juli 2010 werd Emadeddin Baghi op borg vrijgelaten -voor een som van 200.000 dollar! Maar op 7 juli stond een rechtszaak tegen Baghi gepland. Hij zou dan terechtstaan voor "het uiten van propaganda tegen de staat" en het "in het geheim ondernemen van acties tegen de nationale veiligheid". De aanklachten tegen Baghi hebben te maken met het interview dat hij hield met de inmiddels overleden Groot Ayatollah Montazeri, een geestelijke die bekend stond voor het uiten van kritiek op de staat. Het interview werd ongeveer twee jaar geleden opgenomen en uitgezonden op de Perzische BBC. Baghi werd enkele dagen later opgepakt.
Ook de filmmaker Ali Shirzadi die de opnames maakte, werd recentelijk op borgtocht vrijgelaten. Een andere betrokken filmmaker, Jafar Panahi, kwam al eerder op borgtocht vrij (165.000 dollar), na twee maanden te hebben doorgebracht in de beruchte Evin-gevangenis.. Tegen zowel Emmadin Baghi, Ali Shirzadi als Jafar Panahi starten binnenkort rechtszaken.
Amnesty volgt deze rechtszaken nauwkeurig en roept de Iraanse autoriteiten op om alle aanklachten tegen de drie mannen te laten vallen. Emadeddin Baghi, Ali Shirzadi en Jafar Panahi worden als gewetensgevangenen beschouwd als zij opnieuw worden veroordeeld.
In een exclusief interview met NRC Handelsblad zei Panahi nog zijn vrijlating te danken aan de internationale druk. Zo stond er tijdens de openingsceremonie van het filmfestival in Cannes een lege stoel voor hem omdat hij als jurylid was uitgenodigd.
De films van Panahi, zoals "De Cirkel", zijn bijna allemaal verboden in Iran.
Slecht nieuws: Delara Darabi toch geëxecuteerd in Iran!
De Iraanse autoriteiten hebben Delara Darabi vrijdagochtend 1 mei 2009 in de gevangenis geëxecuteerd. Op 19 april kreeg ze nog twee maanden uitstel van executie. Amnesty International was woedend over het voltrokken vonnis.
Delara Darabi was reeds de tweede persoon dat jaar die terechtgesteld werd voor een misdaad begaan toen ze nog minderjarig was. "Amnesty International is verontwaardigd over de executie van Delara Darabi en over het feit dat Darabi's advocaat niet op de hoogte was gesteld van de executie. Dit moet volgens de wet 48 uur vooraf gebeuren," aldus Hassiba Hadj Sahraoui van Amnesty International.
"De executie lijkt een cynische stap van de autoriteiten om protesten voor Delara in binnen- en buitenland te voorkomen."
Op 19 april was haar executie nochtans door het hoofd van de rechterlijke macht voor twee maanden uitgesteld. "Dit wijst erop dat zelfs beslissingen van het hoofd van de rechterlijke macht weinig gewicht hebben in de provincies," zei Hassiba Hadj Sahraoui.
Delara Darabi werd in 2003 veroordeeld wegens moord. Ze was toen 17 jaar. In eerste instantie bekende ze, omdat ze zo dacht haar vriend te redden van de doodstraf. Later trok ze haar bekentenis in. Ze zat in de gevangenis in Rasht in het noorden van Iran. Tijdens haar opsluiting begon ze te schilderen.
Volgens Amnesty International is het proces van Delara Darabi niet eerlijk verlopen. Later bewijs dat volgens de advocaat aantoonde dat zij de moord niet kon hebben gepleegd, werd door de rechter terzijde gelegd.
Sinds 2006 voerde Amnesty intensief actie om het leven van Delara Darabi te redden. We riepen de Iraanse autoriteiten op de straf van Delara om te zetten naar levenslang en een nieuw proces in te stellen dat aan de internationale standaarden voor een eerlijk proces voldoet.
Met de dood van Delara Darabi kwam het aantal mensen dat in 2009 in Iran geëxecuteerd is op 140. Sinds 1990 zijn 42 mensen die als minderjarige zijn veroordeeld geëxecuteerd, wat in het internationaal recht nochtans verboden is.
Lijf- en doodstraffen worden nog regelmatig uitgevoerd in Iran. Mannen en (vooral) vrouwen worden veroordeeld tot steniging wegens overspel. Maar er is goed nieuws: als het ontwerp voor een nieuw strafwetboek wordt goedgekeurd, wordt de doodstraf door steniging afgeschaft. Althans volgens de Iraanse staatsmedia.
Lore Van Welden (AI): "Helaas. Er staat letterlijk in het strafwetboek dat de stenen niet te groot mogen zijn, zodat de veroordeelden niet te snel dood zouden zijn. Anderzijds mogen ze ook niet te klein zijn, omdat ze dan niet genoeg lijden. Pure horror. Daarbovenop is er nog de discriminatie. Als je je kunt uitgraven tijdens het stenigen, ben je een vrij persoon, staat er in het wetboek. Mannen worden tot hun middel ingegraven, terwijl vrouwen tot hun borst worden ingegraven. Als je je handen vrij hebt, ben je sneller uitgegraven, dat spreekt voor zich.
Het is uiteraard een positieve evolutie, maar wij nemen een afwachtende houding aan. We lopen hier niet te juichen. De toekomst zal uitwijzen of het wel tot een echte wet zal leiden. En dan is er nog de praktijk. Vaak worden er wetten goedgekeurd, maar dat wil niet zeggen dat een gebruik dat al zo lang ingeburgerd is meteen verdwijnt".
Hengameh Shahidi, een journaliste en politiek activiste uit Iran, is veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar. Ze werd vlak na de omstreden presidentsverkiezingen van juni 2009 gearresteerd.
Hengameh Shahidi studeerde in Groot-Brittannië, maar was voor de verkiezingen teruggekeerd als adviseur over vrouwenzaken voor de presidentskandidaat Mehdi Karroubi, wiens partij nu verboden is. Daarvóór was ze adviseur over jeugdzaken voor president Khatami, de voorganger van Ahmedinejad, en zat ze in de stadsraad van Teheran.
Gedurende de eerste vijftig dagen van haar detentie verbleef Shahidi in eenzame opsluiting in een cel van één bij twee meter, werd ze geslagen en bedreigd met executie. Ze lijdt aan hartproblemen waarvoor ze vermoedelijk niet de juiste medische behandeling krijgt.
Amnesty beschouwt Shahidi als een gewetensgevangene.
|
Uit het jaarrapport 2010 van Amnesty International (2009) Doodstraf: wordt gehandhaafd. Levensverwachting: 71,2 jaar. Sterftecijfer onder 5 jaar (m/v): 33/35 per 1000. Alfabetisme onder volwassenen: 82,3 %. Vóór en vooral na de presidentsverkiezingen in juni, waarvan de uitslag alom werd betwist, werden politieke protesten met harde hand onderdrukt. De veiligheidstroepen, met name de paramilitaire Basij, gebruikten buitensporig geweld tegen demonstranten, waarbij tientallen mensen om het leven kwamen of dodelijk gewond raakten. De autoriteiten beperkten de vrijheid van meningsuiting op ongekende wijze door netwerken voor mobiele en vaste telefonie en e-mailverkeer te blokkeren. Eind 2009 waren ruim vijfduizend mensen gedetineerd. Velen werden gemarteld en een aantal mannen en vrouwen zou tijdens hun detentie zijn verkracht of mishandeld. Sommigen overleden aan hun verwondingen. Tientallen mensen stonden terecht in flagrant oneerlijke ‘showprocessen’. De meesten werden veroordeeld tot gevangenisstraffen, maar ten minste zes van hen kregen de doodstraf. Het verkiezingsgeweld ging gepaard met zware repressie, die het hele jaar voortduurde en gericht was tegen etnische en religieuze minderheden, studenten, mensenrechtenverdedigers en voorstanders van politieke hervormingen. Vrouwen werden ernstig gediscrimineerd, in de wet en in de praktijk, en mensen die opkwamen voor vrouwenrechten werden geïntimideerd, gearresteerd en gevangengezet. Marteling en mishandeling van gedetineerden kwamen nog altijd veel voor en ten minste twaalf mensen overleden tijdens hechtenis. Gedetineerden werd stelselmatig de toegang tot advocaten, medische zorg en hun familieleden ontzegd en velen kregen een oneerlijk proces. Iran bleef een van de landen met de meeste executies en een van de weinige landen waar jeugddelinquenten nog steeds terechtgesteld worden: ten minste 388 mensen werden geëxecuteerd, onder wie één persoon door steniging en ten minste vijf minderjarigen. |
De Iraanse Volksmoedjahedien
De Iraanse Volksmoedjahedien is een verzetsbeweging die tot doel heeft het bewind in Iran omver te werpen. Ze werd in 1965 door een groep intellectuelen onder leiding van M. Hanifnejad opgericht om het bewind van sjah Mohammed Reza Pahlavi omver te werpen. Deze oorspronkelijk marxistisch-islamitisch revolutionaire terroristische groepering die eerst tegen het bewind van de sjah streed, bond na de Islamitische Revolutie de strijd aan met het regime van Khomeini.
Als gevolg van de repressie die daarop volgde, vluchtte de beweging naar het buitenland om vervolgens de gewapende strijd voort te zetten vanuit Irak. In die periode werd het Nationale Bevrijdingsleger van Iran, de gewapende tak van de Volksmoedjahedien, opgericht en door Saddam Hoessein getraind en uitgerust met zware wapens. Na de val van Saddam Hoessein werd het leger ontwapend en onder toezicht gesteld. In Ashraf, de thuisbasis van de beweging in Irak, bevinden zich nog steeds duizenden leden.
Iran classificeert de beweging als een terroristische cultus rond haar leidster, Maryam Rajavi, die in ballingschap in Parijs verblijft. De leiders worden niet democratisch gekozen en van de leden wordt totale gehoorzaamheid verwacht. Toen Rajavi in 2003 tijdelijk werd gearresteerd, staken verzetsleden zichzelf in brand in diverse Europese steden.
Momenteel is de Volksmoedjahedien de belangrijkste organisatie in de Nationale Raad van Verzet van Iran (National Council for Resistance of Iran, NCRI), een overkoepelende coalitie die zichzelf "parlement in ballingschap" noemt en zich inspant voor een "democratische, seculiere en coalitieregering in Iran". Ondertussen is het zo dat heel wat landen de organisatie momenteel beschouwen als terroristisch. Niettemin sprak het Europees Gerechtshof op 12 december 2006 uit dat de Volksmoedjahedien onterecht en onwettig op de lijst van terroristische organisaties van de Europese Unie stond. Uiteindelijk verwijderde de Unie haar op 26 januari 2009 van die lijst.
Zondag 16 juni 2013
De winnaar van de verkiezingen in Iran, Hassan Rohani, noemt zijn zege "een overwinning voor wijsheid en een overwinning van gematigdheid op extremisme''. Hij zei dat op de Iraanse staatstelevisie in de uren nadat de uitslag van de stembusgang bekend was geworden. Rohani kreeg ruim de helft van de kiesgerechtigden achter zich en won daarmee in een ronde de verkiezingen.
De relatief gematigde Rohani was onder de zes kandidaten de enige die kritiek had geuit op het beleid van de leider van Iran, ayatollah Ali Khamenei. Hij beloofde aan het werk te zullen gaan voor alle Iraniërs. Hij zei verder dat er nu een kans ligt "in de internationale arena voor hen die werkelijk respect hebben voor democratie, samenwerking en vrije onderhandelingen.''
De internationale gemeenschap ontving de winst van Rohani met felicitaties maar ook met scepsis. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu drong er bijvoorbeeld op aan de druk op Iran onverminderd groot te houden om het land te laten stoppen met zijn nucleair programma.
Buitenlandse betrekkingen
Iran is mede-oprichter van de Verenigde Naties, de OPEC, de Organisatie voor Islamitische Samenwerking en de Organisatie van Niet-gebonden Landen. Er bestaan diplomatieke betrekkingen met bijna alle landen, maar sinds de Iraanse Revolutie van 1979 zijn de banden met Israël verbroken en de relaties met de Verenigde Staten bekoeld.
Iran onderhoudt goede betrekkingen met een aantal buurlanden en heeft een sterke invloed in Syrië en Libanon. Nauwe banden worden onderhouden met de sjiieten in Irak en honderdduizenden Iraanse pelgrims bezoeken jaarlijks de voor sjiieten heilige steden Najaf en Karbala. Ook heeft Iran goede banden met haar noordelijke en westelijke buurlanden Turkije en Armenië, aangezien in Iran veel etnische Armeniërs wonen, en de grote historische, culturele, en etnische relaties deze drang tussen de landen versterken. Met de landen aan haar oostgrenzen, Afghanistan en Pakistan, zijn wat spanningen over de Afghaanse drugshandel, vluchtelingen en de fundamentalistische soennitische moslims die in Pakistan wonen en soms aanslagen plegen in het zuidoosten van Iran.
Ook onderhoudt Iran betrekkingen met de andere landen die aan de Perzische Golf liggen, maar in die relaties zijn spanningen over de dominantie van de Golf. Ofschoon Iran en Saoedi-Arabië sinds lang betrekkingen onderhouden, heeft de Saoedische koning Abdoellah in 2008 de Verenigde Staten gevraagd om Iran aan te vallen.
Er zijn verder nog heel goede banden met Rusland (dat o.a reeds een kerncentrale heeft gebouwd in het land) en China. Rusland en Iran zijn strategische bondgenoten en vormen een sterk bondgenootschap in de Kaukasus met Armenië. Het land heeft op het wereldtoneel daarnaast enkele opvallende relaties, zoals met de Venezolaanse president Hugo Chávez (inmiddels overleden), die al evenzeer afkerig staat/stond tegenover de Verenigde Staten.
De conservatieve en zeer religieuze president Ahmadinejad, die president was van augustus 2005 tot 3 augustus 2013, was regelmatig in het nieuws door felle kritiek op de regering van de VS en door het afwijzen van het bestaan van de staat Israël. Er werd zelfs opgeroepen tot de vernietiging van het 'zionistische regime'.
Het atoomprogramma van Iran, zogezegd bedoeld voor vreedzame doeleinden, maar volgens vooral westerse critici ook bedoeld voor de productie van kernwapens, leidt daarnaast voortdurend tot kritiek vanuit het Westen en vanuit de VN. Als gevolg van de controverse over het atoomprogramma van Iran is een handelsboycot tegen Iran ingesteld waaraan de westerse landen meedoen. Andere landen, zoals Rusland, China, India en sommige Arabische landen doen hier niet aan mee. Door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zijn tot zesmaal toe sancties tegen Iran afgekondigd vanwege de nucleaire controverse.
In 2012 haalde Iran zijn ambassadeur uit Azerbeidzjan omdat toen het Eurovisiesongfestival daar werd gehouden. Noorwegen stuurde een artiest die van afkomst uit Iran kwam en dat zag Iran zelf als een 'schaamtepunt'.
Sinds het aantreden van president Rohani in 2013 zoekt Iran weer toenadering tot het Westen. Op 27 september 2013 sprak Rohani telefonisch met de Amerikaanse president Barack Obama. Het was het eerste directe contact tussen een Iraanse en Amerikaanse president sinds 1979.
Na lang onderhandelen bereikte Iran op 2 april 2015 samen met de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad en Duitsland een principeakkoord over het Iraanse atoomprogramma. In ruil voor verlaging van de verrijkingscapaciteit en het toelaten van inspecties zou het Westen de sancties tegen Iran geleidelijk afbouwen. Op 14 juli 2015 werd bekend dat Iran en de zes wereldmachten een historisch akkoord hadden bereikt over het nucleaire programma van Iran: dit wordt beperkt in ruil voor het opheffen van de nucleair gerelateerde sancties. Israel is het enige land ter wereld dat openlijk tegen het internationale akkoord is.
Khorasan, mythische moslimnatie in Centraal-Azië
Khorasan is bij de liefhebbers van natuurvoeding vooral bekend van de oertarwe die de naam van de Centraal-Aziatische regio draagt. Het is ook de naam van een Iraanse provincie en van de op twee na grootste krant -die online ook in het Engels te lezen is. In toenemende mate wordt het verleden uit Centraal-Azië echter gerecycleerd tot een mobiliserende politieke mythe, die ingeschakeld wordt in de geopolitieke strijd van allerhande jihadi's.
In juli 2015 werd een topkaderlid van al-Qaeda in Syrië uitgeschakeld. In Afghanistan publiceert al-Qaeda een online magazine dat De Voorhoede van Khorasan heet. En de concurrerende Islamitische Staat probeert het opstandelingenterrein in Pakistan en Afghanistan te veroveren onder de naam Wilayad Khorasan en lanceerde daarvoor begin dit jaar de Khorasan-Sjoera, een raad van leidinggevende Pakistaanse ex-Talibanstrijders die trouw zwoeren aan de zelfverklaarde kalief van IS, Aboe Bakr al-Bagdadi.
Khorasan betekent letterlijk het land van de rijzende zon, het oosten dus, en kreeg zijn naam tijdens de periode van de Perzische Sassaniden (224 v.C. - 651 n.C.) het laatste pre-islamitische rijk in het Midden-Oosten. De regio is moeilijk scherp af te bakenen, maar de kern ligt in het huidige Noordoost-Iran, Zuid-Turkmenistan en Afghanistan. Vaak worden ook stukken van Oezbekistan, Tadzijkistan en zelfs Pakistan bij het historische Khorasan gerekend.
Na de verovering van de Perzische gebieden door islamitische Arabische legers in de jaren 650, zouden groepen en bewegingen vanuit dit oostelijke deel van het uiterst snel ontstane islamitische wereldrijk een belangrijke rol spelen. Na de eerste vier kaliefs ontstond de Arabisch-Islamitische dynastie van de Omajiaden, die volgens veel critici in de buitengebieden van het rijk nog maar weinig bezig waren met het nieuwe geloof en al te veel aandacht hadden voor de oude prioriteiten van de aristocratie: macht, middelen, grondgebied. Vanuit Khorasan ontstonden bewegingen zoals de Charadzjieten, een sterk egalitaire en op sociale rechtvaardigheid gerichte beweging, die in 748 zou bijdragen tot de val van de Omajiadische dynastie en de machtsovername door de Abbasiden. Een belangrijk detail is dat die Abbasiden zwarte vlaggen voerden.
Khorasan kende een belangrijke bloeiperiode toen onder Abbasidisch bewind steeds meer bestuurlijke macht naar de regio's ging. De Samanidische emirs maakten ruim duizend jaar geleden van Khorasan een welvarende Perzische regio.
Uit de rijke geschiedenis van Khorasan onthouden we onder andere de namen van de Iraanse meester-dichters Ferdowsi en Omar Khayyam, mysticus en dichter Djalal ad-Din Roemi, wiskundige al-Biroeni en wetenschapper Ibn Sina (Avicenna). In de negentiende eeuw leverde de regio met Djamaladin al-Afghani opnieuw een belangrijk denker, die van Iran over Afghanistan en India tot in hart van het Ottomaanse Rijk in Istanboel en Caïro pleidooien hield voor een herleving van de eigen culturele en religieuze waarden als alternatief voor de vernederende onderwerping onder het westerse koloniale bestuur.
De islam eert de Koran als de directe openbaring van Gods wil aan de mensen. Daarnaast wordt er veel waarde gehecht aan de hadith, uitspraken van de profeet die overgeleverd zijn en onderhevig aan debat over hun authenticiteit en autoriteit.
Sinds de opkomst van de mondiale jihadistenbewegingen in de jaren tachtig in de strijd van de Afghaanse moedjahedien tegen de Sovjet-Unie, werden enkele hadith waarin sprake is van de komst van de nieuwe kalief of de Mahdi -de Verlosser- erg propulair. Gevestigde islamgeleerden achten hun betrouwbaarheid laag, maar rebellerende jongeren zien er juist een profetie in van het aanbreken van een nieuw tijdperk, waartoe ze zelf maar al te graag willen bijdragen.
In een hadith van Aboe Hoeraira zou de profeet gezegd hebben: 'Zwarte vlaggen zullen vanuit Khorasan komen en niets zal hen kunnen tegenhouden tot ze in Jeruzalem geplant worden'. Een andere hadith, van Thawban, legt de profeet deze woorden in de mond: 'Drie mannen, elk van hen de zoon van een kalief, zullen over uw rijkom vechten, maar geen van hen zal de schat verwerpen. Dan zullen de zwarte vlaggen uit het oosten komen en ze zullen u vermoorden op een nooit geziene manier. Wanneer je hen ziet, ga hen dan tegemoet -ook al moet je over het ijs kruipen- en zweer hun trouw, want dit is de kalief van Allah, de Mahdi'.
De Islamitische Staat in Irak en Syrië maakt handig gebruik van deze eschatologische uitspraken door eerst met zwarte vlaggen uit te rukken, tegenstanders gruwelijk te vermoorden én zelf de nieuwe kalief voor te stellen. De Abbasiden, die historisch wellicht aan de oorsprong liggen van de zwartevlaggensymboliek, hadden hun uitvalsbasis trouwens ook in Irak.
Al-Qaeda en de Taliban hebben daarentegen het voordeel dat ze hun hoofdkwartier écht in het oosten van de islamitische wereld en in het historische Khorasan hebben. Door meer gebruik te maken van de naam Khorasan -ook in de strijd in Syrië- zou al-Qaeda de legitimiteit die de hadith leveren voor zijn eigen organisatie en strijd proberen te mobiliseren. De voorwaardelijke wijs is hier noodzakelijk, omdat de Khorasan-groep in Syrië weinig bekendheid geniet onder strijders en kenners. Het was het Amerikaanse leger dat er in 2014 gewag van maakte, als een elite-eenheid die samen maar ook apart streed van al-Noesra, de jihadistische organisatie die formeel verbonden is met al-Qaeda.
Volgens een analyse van Adam Taylor in de Washington Post zou het dan ook best kunnen dat het gebruik van de naam Khorasan een trucje is van de Verenigde Staten, om te vermijden dat men voor het westerse publiek moet toegeven dat al-Qaeda na meer dan een decennium War on Terror ook in het Syrische conflict een belangrijke macht is, terwijl men tegenover het Syrische publiek niet moet toegeven dat niet alleen IS-doelwitten maar ook Al-Noesra doelwitten bestookt worden.
Wat in elk geval duidelijk wordt, is dat Khorasan een mythe is die tot de verbeelding spreekt, ongeacht of de zwarte vlaggen naar Jeruzalem gevoerd worden, de nieuwe kalief vergezellen, of gewoon de aankondiging zijn van een verzetsbeweging die de bestaande machtsstructuren, internationaal én binnenslands in de islamitische landen, aan de kant belooft te schuiven. Hoe lang die aantrekkingskracht zal duren als het moorden blijft aanhouden en de beloofde dageraad niet wil aanbreken, is onduidelijk. Ook vandaag zijn er grote meerderheden onder de moslims die de kans op een waardig bestaan meer waard vinden dan de utopische belofte op een heilstaat die zich met bloedvergieten en nietsontziend geweld aankondigt.
Op 4 juni 2016 begonnen de Iraanse muzikant Mehdi Rajabian en zijn broer en filmproducent Hossein Rajabian aan hun gevangenisstraf van drie jaar voor de 'belediging van islamitische heilige waarden, verspreiding van propaganda en illegale audiovisuele activiteiten'.
Deze aanklachten zijn gebaseerd op hun artistiek werk. Amnesty beschouwt hen als gewetensgevangenen. Yousef Emadi, die samen met hen gearresteerd en berecht werd, blijft vrij.
Mehdi Rajabian, Hossein Rajabian en Yousef Emadi werden in oktober 2013 gearresteerd. Gedurende 18 dagen zaten ze vast op een onbekende locatie waarna ze twee maanden incommunicado opgesloten zaten in afdeling 2A van de Evin-gevangenis. Daarna kwamen ze op borgtocht vrij. Ze verklaarden dat ze werden geslagen en elektrische schokken kregen toegediend om 'bekentenissen' af te leggen. Deze bekentenissen werden als bewijs gebruikt om hen te kunnen veroordelen in de rechtbank. Hun proces was een schertsvoorstelling van drie minuten.
De rechtbank veroordeelde hen tot een gevangenisstraf van zes jaar en een boete. De veroordelingen luidden als volgt: 'belediging van islamitische heilige waarden', 'verspreiding van propaganda tegen het systeem' en 'illegale audiovisuele activiteiten'. Deze aanklachten zijn gebaseerd op hun artistiek werk, onder meer Hossein Rajabian’s speelfilm over het recht van Iraanse vrouwen om al dan niet te scheiden. Mehdi Rajabian en Youssef Emadi hadden dan weer niet-toegelaten muziek verspreid van in het buitenland verblijvende Iraanse artiesten. Die bevatten vaak een politieke boodschap of gaan over taboes.
Nog in februari 2016 halveerde het Hof van Beroep de straf van 6 naar 3 jaar.
Mehdi Rajabian lijdt aan een auto-immuunziekte en kreeg na zijn opsluiting gedurende twee maanden niet de nodige medicatie om zijn ziekte onder controle te houden. Pas begin augustus kreeg hij een injectie die hij normaal gezien maandelijks moet krijgen.
Atena Daemi
In november 2016 vielen gemaskerde agenten het huis van Atena Daemi binnen om haar te arresteren. Ze sloegen haar en gebruikten pepperspray toen Daemi een arrestatiebevel wilde zien. Haar zussen probeerden de agenten te stoppen en werden ook hardhandig aangepakt.
Op 23 maart 2017 kregen deze zussen drie maanden celstraf, omdat ze bij Daemi ‘s arrestatie agenten zouden hebben beledigd.
Atena Daemi zelf kreeg in september 2016 in hoger beroep zeven jaar celstraf opgelegd omdat ze kritiek had geuit op executies en andere mensenrechtenschendingen in Iran. Ze is van mening dat de autoriteiten haar familie lastigvallen om haar te intimideren.
Onlangs ging ze in hongerstaking uit protest tegen de veroordeling van haar zussen. Het gaat inmiddels slecht met haar gezondheid.
Urmiameer
Het Urmiameer in het uiterste noordwesten is het op een na grootste zoutwatermeer ter wereld, maar slinkt heel snel. Van de originele oppervlakte isu maar 5 % overgebleven.
Toeristen kwamen in betere tijden van heinde en verre om in theehuizen aan de kust te verpozen, om modderbaden te nemen en om te dobberen. Ook de grootvader van fotografe Solmaz Daryani had een hotel met bootjesverhuur, dat hij heeft moeten sluiten. Daryani: “Ik heb willen vastleggen hoe het leven van de inwoners rond het meer is veranderd, en ben op zoek gegaan naar mijn jeugdherinneringen." Het slinken van het meer is zo plots gegaan, 80 procent in twee decennia, dat er overal nog onafgebouwde villa’s en door de droogte overvallen boten te zien zijn.
Vooral de aanhoudende droogte sinds 1998 en de waterslurpende landbouw van bijvoorbeeld suikerbieten zijn debet aan het verlies van water, en laten een zoutvakte achter waar omwonenden ziek van worden en de omliggende grond nog verder door verzilt. Met het verlies van het meer verliezen omwonenden ook de pelikanen, lepelaars, ibissen en pekelkreeftjes die het gebied bijzonder maakten. Daryani: “Ik herinner me dat we elk weekend gingen zwemmen. De tuinen rond mijn opa’s hotel stonden vol met druiven- en amandelbomen. De druiven uit Urmia waren beroemd.”
Een reddingsplan van de Iraanse overheid van 500 miljoen dollar, dat onder meer het bouwen van nieuwe dammen verbiedt, probeert het het meer mee te herstellen. Daryani heeft echter haar hoop verloren. “Sinds president Rouhani in zijn verkiezingspeech beloofde het meer te redden, is er niets veranderd. Het meer is in de slechtste staat ooit.”
Ahmadreza Djalali
De Iraanse wetenschapper en VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali werd in Iran beschuldigd van spionage en ter dood veroordeeld. Hij zit intussen bijna 3 jaar vast zonder eerlijk proces.
Ahmadreza Djalali werd in 2016 in Iran opgepakt en later veroordeeld voor spionage na een manifest oneerlijk proces. Hij werd drie maanden lang in eenzame opsluiting vastgehouden in de beruchte Evin-gevangenis in Teheran en werd gefolterd tot hij valse bekentenissen aflegde.
Djalali's gezondheid gaat met rasse schreden achteruit. De afgelopen maanden verloor hij erg veel gewicht, maar hij krijgt nog steeds geen toegang tot een gepaste medische behandeling.
Executie dreigt voor tiener!
De 18-jarige Danial Zeinolabedini riskeert geëxecuteerd te worden. Hij werd in juni 2018 na een oneerlijk proces ter dood veroordeeld voor een moord die gebeurde toen hij nog 17 was.
Danial werd, samen met 4 anderen, veroordeeld voor de moord op Sadegh Barmaki. Bij de ondervragingen tijdens de voorhechtenis, waarbij geen advocaat aanwezig was, gaf Danjal toe dat hij betrokken was bij de voorvallen die leidden tot de dood van Sadegh.
Dit doet niets af aan het feit dat het proces van Danial op oneerlijke wijze verliep. Zo mocht hij tot op de dag van het proces niet met een advocaat spreken. Ook verwierp het hof het verzoek van de advocaat om Danial in plaats van de doodstraf een alternatieve straf op te leggen.
Volgens het internationaal recht is het verboden de doodstraf op te leggen voor misdrijven begaan door personen onder de 18 jaar.
Opgesloten wegens protest tegen sluier!
Iraanse vrouwenrechtenverdedigsters Monireh Arabshahi, Yasaman Aryani en Mojgan Keshavarz werden veroordeeld tot celstraffen van 16 en 23 jaar. De vrouwen werden beschuldigd van “aanzetten tot en bevorderen van corruptie en prostitutie” door het aanmoedigen van “ontsluieren”. Ze voerden campagne tegen de wet die het dragen van een sluier verplicht.
In een video waren ze te zien zonder hoofddoek, terwijl ze bloemen uitdeelden aan vrouwelijke passagiers op de metro en praatten over hun hoop voor vrouwenrechten.
De autoriteiten voelen zich hierdoor bedreigd en reageerden daarom met harde hand.
De regen valt harder voor de armen
De stad Shiraz werd op 25 maart 2019 getroffen door abrupte en hevige overstromingen. Auto's werden door de straten gesleurd, minstens negentien mensen verloren hun leven in het kolkende water. Zoals wel vaker bij zulke natuurramp werd de armste bevolking van de stad het hardst getroffen.
Het was het begin van een ware zondvloed die het hele land zou treffen. Eind maart en begin april viel er zoveel regen dat 140 rivieren buiten hun oevers traden, wat overal leidde tot overstromingen en modderstromen. De cijfers zijn overdonderend: 25 van de 31 Iraanse provincies werden getroffen. De wateroverlast eiste minstens 78 dodelijke slachtoffers en meer dan duizend gewonden.
Volgens OCHA, de humanitaire tak van de Verenigde Naties, hebben zo'n 2 miljoen Iraniërs onmiddellijk hulp nodig. 65.000 huizen zijn volledig verwoest en nog eens 114.000 beschadigd. De VN-organisaties schat dat ongeveer 365.000 mensen ontheemd werden door de overstromingen. Eind april verbleven meer dan 270.000 mensen nog steeds in tijdelijke onderkomens.
De Saadi-wijk ligt ten oosten van Shiraz, boven de stad. De modderstroom kwam uit de bergen en Saadi was het eerste wat de bruine vloed op zijn pad trof. De wijk ziet eruit als een Brazilaanse favela: een wirwar van kleine steegjes waar gezinnen wonen in geimproviseerde huisjes van nauwelijks twee vierkante meter per familielid. Er wonen voornamelijk arme Iraniërs en Afghaanse immigranten. Opiumverslaafden doen weinig moeite om hun drugs te verbergen, vechtpartijen zijn meer regel dan uitzondering.
Gelukkig is de soldariteit onder de Shirazi's groot. Mensen pakken een schop of een borstel en beginnen te werken.
De inwoners van Saadi vechten dagelijks tegen armoede, de zenuwen staan hier sowieso gespannen. Als een ramp zoals deze toeslaat, kan dat een zeer explosieve situatie worden als er niet doeltreffend wordt gereageerd. Naast de menselijke tol zal deze natuurramp ook ernstige economische gevolgen hebben. De landbouwsector maakt 14 procent van het Iraanse bbp uit. In de noordelijke provincies, die de brood- en fruitmand van het land zijn, werd meer dan 250.000 hectare landboudgrond verwoest. Ook de veestapel werd gedecimeerd.
Een natuurramp van deze omvang was het laatste wat de geplaagde bevolking nodig had. Sinds de Amerikaanse terugtrekking uit het atoomakkoord en de herinvoering van sancties is de munt in vrije val. De inflatie is torenhoog, de prijzen zijn het afgelopen jaar verviervoudigd.
Buitenlandse bedrijven trokken zich massaal terug, waardoor er geen werk is voor jongeren. Je ziet burgerlijk ingenieurs werken als taxichauffeurs of tapijtverkopers. Velen hebben drie banen om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen.
De omvang van deze ramp is ongekend in Iran maar echt onverwacht was het echter niet. In februari publiceerde een groep Iraanse wetenschappers nog een onderzoek in het tijdschrift Nature dat in Iran menselijk ingrijpen in de natuur kan leiden tot meer verwoestende overstromingen en droogten. Hun bevindingen zouden al snel bevestigd worden.
Inderdaad werd er de voorbije decennia op grote school gebouwd in overstromingsgebieden en dicht bij rivierbeddingen. Bossen werden gerooid voor landbouwgebied en industriegebieden rezen uit de grond op plaatsen die daar niet geschikt voor waren. Waterlopen werden gewijzigd zonder rekening te houden met de gevolgen. Van duurzaamheid is hier geen sprake.
Koerdische activiste onder druk gezet voor 'bekentenis'!
Agenten in burger pakten de Koerdische Zahra Mohammadi op 23 mei 2019 thuis op. Haar activisme is zeer waarschijnlijk de reden. Ze hielden haar 8 dagen gevangen op een geheime plek en dwongen haar tot een bekentenis. Zahra weigerde. Ze zit nog altijd vast.
Zahra Mohammadi (29) leidt een organisatie die opkomt voor de rechten van Koerden in Iran, onder meer door Koerdische taallessen te geven. Ze beschuldigden haar van samenwerking met Koerdische oppositiegroepen. Zahra verkeert in slechte gezondheid. Ze heeft dringend zorg nodig voor haar maag- en darmproblemen.
Activiste mishandeld in de gevangenis !
De bekende Iraanse mensenrechtenverdediger Narges Mohammadi hield met medegevangenen een zitprotest. Ze betuigden hun solidariteit met de honderden betogers die tijdens de anti-overheidsprotesten in november 2019 werden gedood. Als straf voor haar protest werd Mohammadi met geweld overgebracht naar een andere gevangenis.
Narges Mohammadi werd al in mei 2015 opgepakt. Volgens de autoriteiten zou ze lid zijn van een illegale organisatie en de nationale veiligheid in gevaar hebben gebracht. Mohammadi is verbonden aan het Iraanse Centrum voor Mensenrechtenverdedigers en voerde actie tegen de doodstraf in Iran.
In mei 2016 werd ze schuldig bevonden aan het opstarten en uitwerken van de illegale splintergroepering Legam, een mensenrechtenorganisatie die zich inzet voor het afschaffen van de doodstraf. Ze werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van zestien jaar. Mohammadi gaf aan dat de rechter vijandig was en haar ervan beschuldigde goddelijke wetten te willen veranderen door haar activiteiten tegen de doodstraf. Ze kreeg nooit de kans zichzelf te verdedigen.
In januari 2019 ging ze samen met de gevangen Brits-Iraanse Nazanin Zaghari-Ratcliffe in hongerstaking om te protesteren tegen het gebrek aan medische zorg.
Student loopt risico op foltering!
De Iraanse universiteitsstudent Ali Younesi wordt sinds 10 april 2020 willekeurig vastgehouden. Zijn familie meent dat hij opgesloten zit in de Evin-gevangenis in Teheran.
De toegang tot een advocaat wordt hem ontzegd en hij heeft slechts twee keer kort kunnen telefoneren naar zijn familie. Voor zijn arrestatie hebben de Iraanse autoriteiten geen duidelijke reden gegeven. Ali Younesi is een gewetensgevangene die uitsluitend is opgesloten omwille van zijn familiebanden en loopt het risico gemarteld of anderszins mishandeld te worden.