|
|
P E R U |
|
|
Peru is een bergachtig land aan de westkant van Zuid-Amerika, grenzend aan de Stille Oceaan. Voor de komst van de Spaanse veroveraars was Peru het hart van het Inca-rijk.
Grosso modo kan men drie gebieden onderscheiden, met name het Amazonelaagland (selvas) met een subtropisch tot tropisch klimaat, de kuststrook die vooral uit steen en zandwoestijn bestaat en waar door de verstedelijking ongeveer de helft van de bevolking woont en het bergland dat een ontoegankelijk reliëf heeft (tot 6768m hoogte) met lage of betrekkelijk lage temperaturen. In dit laatste deel woont nog steeds 40 % van alle Peruvianen, die in grote meerderheid indiaans zijn.
Politiek
In Peru bestaan verschillende economische systemen naast elkaar. Vooral de mensen van buiten de staden kennen nog steeds een ruilsysteem en voorzien in hun eigen behoeften. De twee grote pijlers van de economie zijn de visserij en de mijnbouw, maar spijtig genoeg leeft de helft van de Peruvianen onder de armoedegrens. Politieke onlusten en onzekerheden belemmeren al jarenlang buitenlandse investeringen en Peruviaans privékapitaal ontbreekt.
Alle burgers van 18 jaar of meer hebben het recht te stemmen. Er is stemplicht in die mate dat diegene die niet stemt, een boete moet betalen.
In de jaren-90 leidde Fujimori met harde hand het in oorlogstoestand verkerend land naar een situatie van relatieve stabiliteit. Door hem verdween de terreur van de bloeddorstige, extreemlinkse beweging "Lichtend Pad", een beweging die als doel had de bestaande orde omver te werpen. De brute willekeur waarmee dit gepaard ging heeft aan zeker dertigduizend mensen het leven gekost en voor een geschatte 29,5 miljard euro aan materiële schade aangericht. Het Lichtend Pad vormde op het einde van de twintigste eeuw de grootste rem op de ontwikkeling van Peru, tot de leiding in 1992 gevangen werd gezet.
De inflatie bedroeg 4500 procent voor Fujimori de teugels in handen nam. In 1999 was die teruggebracht tot 3,7 procent. De economische groei, waarvoor hij de omstandigheden schiep, kelderde evenwel door onder meer de gevolgen van het rampzalige natuurverschijnsel El Nino.
Fujimori was verzot op macht. In 1992 pleegde hij min of meer een coup tegen de wetgevende macht en later verbouwde hij de grondwet om zijn eigen macht te vergroten en te verlengen. Anders mocht hij niet voor een derde maal meedingen naar het hoogste ambt. Hij wilde dus kost wat kost aanblijven, maar zijn populariteit was dalende na tien jaar autoritair bewind.
Na het afhaken van Fujimori, die beticht werd van corruptie en naar Japan vluchtte om de rechter te ontlopen, zou het in 2001 nog een onverwachte nek-aan-nekrace worden tussen de twee kandidaten voor het presidentschap: Alan Garcia (52, behoudsgezinde strekking, president van 1985 tot 1990) en Alejandro Toledo (55, centrumlinkse strekking). Toledo won de tweede en definitieve ronde met 51,8% van de stemmen.
Met Alejandro Toledo verwierf voor het eerst een indiaan de hoogste macht in Peru. Deze "cholo" kwam uit een straatarm boerengezin in de Andes. Zijn bijnaam verwijst tevens naar zijn opvliegendheid. Hij werd dankzij zijn indrukwekkende academische loopbaan en zijn huwelijk met de "Belgische sprookjesprinses" Eliane Karp een ideaal voor veel arme indiaanse Peruanen. Als beursstudent kon hij secundair onderwijs en later economie volgen aan de universiteit van Stanford in de VS. Daar leerde hij zijn vrouw kennen. Karp is inmiddels een internationaal befaamde antropologe. Ze beheerst zeven talen, waaronder het Quechua, de taal van de Peruviaanse indianen.
Het koppel was erg begaan met het lot der armen en dat zijn er nogal wat: van de 26 miljoen Peruanen zou de helft onder de armoedegrens leven! Het was evenwel niet gemakkelijk om de economie weer op de rails te plaatsen, want voorganger Fujimori had een ware puinhoop achtergelaten.
Mensenrechtenactivisten, aanklagers en getuigen zijn het voorwerp van bedreigingen en aanvallen. Militairen en politieagenten, beschuldigd van foltering en mishandeling, worden veroordeeld op basis van lichtere misdrijven. Er is een schrijnend gebrek aan gezondheidszorg, vooral voor arme gezinnen.
Pamela Huaringa Félix had juridische stappen ondernomen tegen de politieagenten die in november 2004 haar broer in elkaar hadden geslagen met de dood tot gevolg. Twee agenten hielden zich met hun slachtoffer bezig, een derde belette de buren om tussenbeide te komen.
De agenten werden beschuldigd van "marteling met de dood als gevolg". Hierdoor zouden ze veroordeeld kunnen worden tot twintig jaar gevangenisstraf. Maar toen het proces begon in mei 2006 luidde de beschuldiging enkel "marteling", wat gelijkstaat met acht jaar. De familie ging hiertegen in beroep.
In november 2005 werd Pamela enkele uren gekidnapt en geslagen. Ze liep op straat in Lima toen enkele mannen haar in een auto duwden, blinddoekten en meenamen. Ze sloegen haar met een stomp voorwerp en lieten haar dezelfde avond gaan in een buitenwijk van Lima.
In augustus 2006 kwamen twee van de beschuldigde agenten vrij omdat ze langer in voorhechtenis hadden gezeten dan de wettelijk voorziene 18 maanden. Twee weken later begon Pamela dreigtelefoontjes te ontvangen.
Later kreeg ze dan toch de politiebescherming waarvoor in december 2006 nog geschreven werd.
Op 18 juni jl. veroordeelde het Strafhof in Lima uiteindelijk twee politieagenten tot straffen van 4 en 8 jaar voor het "folteren met de dood als gevolg" van Ricardo Huaringa Félix.
Mijnbouw
Verschillende Latijns-Amerikaanse landen hebben hun spectaculaire economische groei van de laatste jaren te danken aan de hoge prijzen voor metalen, olie en aardgas op de internationale markten. De bodenrijkdommen van het continent zijn van cruciaal belang voor de wereldeconomie. Niet alleen voor nieuwe grootmachten als Brazilië, India en China, ook voor de Europese industrie. In deze regio vinden we 44% van de wereldreserves van koper; voor tin is dat eveneens 44%, voor nikkel 23% en voor lithium 65%. Overheden laten al die rijkdommen uiteraard niet onbenut: 56% van alle buitenlandse investeringen was in 2011 bestemd voor de primaire sector (olie, metalen, aardgas, agro-industrie). Het budget dat bedrijven investeerden in exploratie van minerale voorraden verzestigvoudigde in twintig jaar tijd. 'Extractivisme' noemen critici dit economische model: de massale ontginning en export van ruwe grondstoffen, die echter weinig toegevoegde waarde creëert ter plaatse, tot sociale conflicten leidt, ecologisch niet duurzaam is en leidt tot meer accumulatie van kapitaal en grotere ongelijkheid.
Nog steeds leeft bijna een derde van de totale bevolking hier in armoede. Sinds 2012 stokt de armoededaling, alle sociale programma's ten spijt. De enorm winstgevende mijnbouwsector schiep slechts een halve baan voor elke geïnvesteerde miljoen dollar tussen 2003 en 2013. Nu de prijzen voor olie en metalen voor het eerst in lange tijd weer erg laag staan als gevolg van de wereldwijde economische crisis en het overaanbod op de markt, worden overheden uitgedaagd om oplossingen te zoeken voor hun afhankelijkheid van de grondstoffenexport.
In Peru, de “Tijger van de Andes”, zet de centrale regering volop in op mijnbouw als motor van de economie. Nieuwe wetten, die investeringen vergemakkelijken, moeten het land aantrekkelijk maken. Maar van die mijnbouw worden echt niet alle Peruanen beter van.
De privé-investeringen in de mijnbouwsector stegen van 1,6 miljard dollar in 2006 tot 9,7 miljard dollar in 2013. Die stijging ging hand in hand met een toename van conflicten. In juli 2006 registreerde de nationale ombudsdienst 82 sociale conflicten in verband met de mijnbouw, in maart 2014 waren er dat al 211. Tussen 2011 en 2014 vielen in Peru 34 doden en 949 gewonden bij dergelijke conflicten.
20% van het totale grondgebied is vandaag in concessie gegeven aan mijnbouwbedrijven. De concessies bevinden zich hoofdzakelijk in het Andesgebergte, waar de grootste armoede heerst en de afwezigheid van de staat het grootst is.
In Cajamarca in het noorden van de Andes wordt sinds 1993 de grootste goudmijn van Latijns-Amerika ontgonnen maar is tevens de armste regio van Peru: meer dan de helft van de bevolking leeft er in armoede.
Transvrouwen in Lima
In Peru worden transgendervrouwen sterk gediscrimineerd en gemarginaliseerd. Nu er een uitspraak is gedaan over een zaak uit 2008 is er hoop.
Van alle moorden op transgenderpersonen vindt 80 procent plaats in Latijns-Amerika, waar conservatieve en religieuze normen en waarden op veel plekken bepalend zijn. Transpersonen passen niet binnen die normen en hun leven in Peru is dan ook een harde realiteit vol geweld, verdovende middelen en prostitutie. Het is de reden dat in maart 2020 het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens de Peruaanse overheid verantwoordelijk stelde voor het in 2008 willekeurig opsluiten, mishandelen en verkrachten van transvrouw Azul Rojas Marin door de politie. Het hof eist publieke erkenning, medische en psychologische hulp aan het slachtoffer en het opstellen van een protocol voor onderzoek tijdens strafprocedures bij lhbti-geweld.
De genderidentiteit van transpersonen wordt in Peru niet erkend en stigmatisering begint vaak al op school en thuis. Velen maken hun opleiding niet af en verlaten hun familie om naar de stad te trekken. Door een gebrek aan financiële steun belanden velen van hen noodgedwongen in de prostitutie. Hun kwetsbare positie maakt de vrouwen vatbaar voor ziektes, partner- en politiegeweld en middelenmisbruik.
Verschillende overheden in Latijns-Amerika slagen er niet in de basale mensenrechten van transvrouwen te beschermen. Zelfs bij de dokter worden ze gediscrimineerd, waardoor ze bij ziekte medische hulp als laatste redmiddel zien. Een rapport van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens uit 2015 stelde dat transvrouwen in de regio een gemiddelde levensverwachting hebben van 35 jaar. Maar ondanks de alarmerend lage levensverwachting, blijven de vrouwen trouw aan zichzelf.
Omdat op een ID-kaart het geboortegeslacht staat vermeld, dat niet overeenkomt met de genderidentiteit van transvrouwen, hebben ze meestal geen ID bij zich. Dit leidt vaak tot problemen of zelfs arrestaties.