|
|
Z I M B A B W E |
|
|
Zimbabwe ligt in zuidelijk Afrika tussen Zuid-Afrika en Zambia en grenst nergens aan de zee.
Het land wordt beheerst door een plateau, met een bergrug als ruggengraat. Deze bergrug vormt de scheiding tussen twee stroomgebieden, met een waterafvoer naar het noordwesten in de Zambezi en naar het zuidoosten in de rivieren Limpopo en Save. Het noordelijke gedeelte van de bergrug heeft toppen tot ongeveer 1750 meter.
Het klimaat van Zimbabwe is (sub)tropisch. Het is er eigenlijk droger en koeler dan normaal op die breedtegraad het geval is. Dit komt door de hoogte van het land maar ook doordat het land niet aan een zee of oceaan ligt. In de winter (mei tot augustus) kan de temperatuur ’s nachts dalen tot onder het vriespunt en is er weinig of geen regenval. De zomer duurt van november tot april en is tevens het regenseizoen.
Dichte wouden zijn er weinig in Zimbabwe, tenzij langs de grens met Mozambique. Verder overheerst een grassteppevegetatie met soms semi-woestijnachtige landstreken.
In geheel Zimbabwe treft men voornamelijk in de wildparken nog leeuwen, giraffen, elanden, waterbokken, zebra’s en ander wild in redelijke hoeveelheden aan. In het Hwange National Park leven de grootste kuddes olifanten en buffels van Afrika.
Politiek
In 1888 startte de Brit Cecil Rhodes met de ontginning van de aanwezige ertsen. Hij noemde het gebied naar zichzelf: Rhodesië. Het was de start van de kolonisatie. De lokale bevolking werd ondergebracht in reservaten, terwijl de blanken de beste landbouwgronden bezetten. Er kwamen wel opstanden, maar die werden neergedrukt.
Sinds 1953 maakte het land deel uit van de "Federatie van Rhodesië en Nyassaland" met Zuid-Rhodesië (het latere Rhodesië of het huidige Zimbabwe), Noord-Rhodesië (het huidige Zambia) en Nyassaland (het huidige Malawi). In 1963 viel de federatie uiteen en werden Zambia en Malawi zelfstandig.
Op 11 november 1965 riep de blanke regering onder leiding van Ian Smith de onafhankelijkheid uit van Rhodesië, maar het land bleef min of meer onder Brits bewind. De echte onafhankelijkheid werd pas in 1980 verkregen, toen ook de nieuwe naam werd aangenomen. Robert Mugabe werd president. Aanvankelijk was hij heel gematigd, maar met het verstrijken van de tijd begon hij steeds meer dictatoriale trekjes te vertonen. Hij voerde het landhervormingsprogramma in, met de bedoeling om een aanzienlijk deel van de rijke landbouwgronden in handen van blanke boeren terug te geven aan de zwarte Zimbabwanen. De herverdeling ging aanvankelijk traag, totdat de regering vanaf 2000 de boerderijen van blanken op grote schaal en zonder enige vorm van compensatie begon te onteigenen. Rechters die in hun arresten de onteigeningen als illegaal en ongrondwettelijk verklaarden, werden buitenspel gezet door de regering. De verworven landerijen werden verdeeld onder politieke bondgenoten van Robert Mugabe. Bij hen ontbrak echter de agrarische expertise en de wil om te investeren in commerciële landbouw, zodat de meeste akkers al snel verwilderden en de agrarische productie compleet instortte. Hierdoor steeg de werkloosheid aanzienlijk en ontstond er een hongersnood.
Sindsdien is ongeveer een derde van de bevolking afhankelijk van humanitaire voedselhulp. Verkiezingen worden nog slechts met behulp van geweld en intimidatie gewonnen. De pers is aan banden gelegd, kritische buitenlandse media (met name de BBC) worden geweerd. Oppositionele politici worden verdacht gemaakt, beschuldigd van verraad of gevangengezet.
De economie heeft het hoogste krimppercentage en de hoogste inflatie ter wereld. Het regime schuift steevast alle schuld voor de problemen in de schoenen van imperialistische mogendheden (met name Groot-Brittannië en de Verenigde Staten), die van Zimbabwe opnieuw een kolonie zouden willen maken. Er wordt toenadering gezocht tot niet-westerse landen zoals Libië en China voor noodkredieten om bijvoorbeeld acute brandstoftekorten op te lossen.
Met het landhervormingsprogramma begon een tweede grote uittocht van blanken uit Zimbabwe. In de jaren '70 woonden er 290.000 blanken, zo'n 5,5% van de totale populatie. Hieronder bevonden zich ca. 22.000 boeren, die 50% van de landbouwgronden van het toenmalige Rhodesië bezaten.
De blanke inwoners konden zich moeilijk aanpassen aan hun nieuwe status van "minderheid" en voelden zich onzeker over hun toekomst. Velen onder hen emigreerden in het begin van de jaren '80. Politieke onrust en het landhervormingsprogramma luidde in 2000 een tweede uittocht van blanke Zimbabwanen in. Een volkstelling in 2002 telde 46.743 blanken. In 2003 restten er nog 300 blanke boeren. Zij bezaten hoofdzakelijk kleinere boerenbedrijven.
Hoeveel blanken er op dit moment in Zimbabwe wonen is onbekend. Geschat wordt 40.000. Een volgende volkstelling is gepland in 2012. De meerderheid van hen zijn te verdelen in twee groepen. Of ze zijn bevriend met Mugabe en steunen zijn bewind. Deze blanken zijn over het algemeen vermogend tot zeer vermogend. Of het zijn arme blanken die over onvoldoende middelen beschikken om het land te verlaten. Vaak zijn dit voormalige landarbeiders.
Eind september 2007 werd een nieuwe wet in het Zimbabwaanse parlement aangenomen die de blanke bevolking opdraagt een meerderheidsbelang in hun bedrijven aan de inheemse bevolking af te staan. De wet zou hiermee "koloniale ongelijkheden rechtzetten".
Operatie Murambatsvina
Na de verkiezingen van 2005 kondigde de overheid Operatie Murambatsvina aan. De zich almaar uitbreidende sloppenwijken werden als bron van onvrede gezien en bovendien waren de arme bewoners van de sloppenwijken in meederheid aanhangers van de oppositie. De regering gaf de opdracht de sloppenwijken met de grond gelijk te maken onder het mom dat ze daarna voor goede huisvesting zouden zorgen. Die nieuwbouw is er nooit gekomen. Tijdens de operatie werden wel zo'n 700.000 huizen en bedrijven vernietigd, waardoor honderdduizenden mensen helemaal dakloos werden.
Als gevolg hiervan ontvluchtten sinds het eind van de jaren negentig tussen de 4 en 5 miljoen Zimbabwanen hun land, vooral naar Zuid-Afrika en Botswana. In Zuid-Afrika leidde de grote toestroom van Zimbabwanen tot rassenrellen. Veel Zimbabwaanse vluchtelingen worden in de gastlanden uitgebuit door de plaatselijke bevolking. Mannen werken onderbetaald of worden helemaal niet betaald. Ze lopen het risico door hun werkgever te worden aangegeven als illegale immigrant. Vrouwen worden vaak met valse beloften gelokt en komen terecht in de seksindustrie of worden ingezet in de huishouding.
De regering is nooit ongerust geweest over de leegloop van het land. Didymus Mutasa, hoofd van de Zimbabwaanse veiligheidsdienst, verklaarde in 2002 aan de BBC dat de regering het aantal inwoners graag gehalveerd zag. Volgens Mutasa zou Zimbabwe beter af zijn met 6 miljoen inwoners: de "eigen mensen", die de regering gesteund hadden tijdens de onafhankelijkheidsstrijd...
Inflatie!
De economie heeft het hoogste krimppercentage en de hoogste inflatie ter wereld, Zimbabwe kent een werkloosheid van ca. 94%. Niet alleen de landbouw is ingestort, maar ook o.m. de toeristische sector. In de jaren '90 trok Zimbabwe jaarlijks meer dan 1 miljoen toeristen met een piek van 1,4 miljoen in 1999. Na het landhervormingsprogramma daalde het aantal toeristen in 2000 direct met 75%. Toerisme in Zimbabwe is op sterven na dood.
Door droogte, voedselgebrek en vooral stroperij is de wildstand in de reservaten met 90% afgenomen en buiten de reservaten is zeker 60% van de wilde dieren gedood. Het verdwijnen van de wilde dieren binnen en buiten de reservaten in combinatie met ontbossing kan ook in de toekomst desastreus zijn voor de toeristenindustrie.
In februari 2008 werd de officiële inflatie bekend gemaakt door Zimbabwe: 100.000%! In 2007 steeg de prijs voor een krant met 200.000% naar 3 miljoen Zimbabwe dollar (0,40 eurocent)!! Op 18 januari 2008 werden er biljetten van 1 miljoen, 5 miljoen, 10 miljoen en 250 miljoen Zimbabwaanse dollar uitgegeven. Dit laatste biljet was toen het briefje met de hoogste nominale waarde ter wereld. En wat deed Mugabe? Hij weet de crisis in Zimbabwe aan de Westerse landen.
Verkiezingen?
De pers in Zimbabwe is aan banden gelegd, kritische buitenlandse media worden geweerd. De oppositie wordt verdacht gemaakt, beschuldigd van verraad en/of in de gevangenis geworpen. Er ontstond zo een steeds sterker repressief regime onder de regering van de Zimbabwe African National Union - Patriotic Front (ZANU-PF), onder leiding van Mugabe. Tot 2000 deed het land het economisch nog redelijk goed, maar na de landhervorming is Zimbabwe in een neerwaartse spiraal terecht gekomen.
Op 29 maart 2008 vonden er verkiezingen plaats waaraan meerdere partijen meededen. De belangrijkste kandidaten waren Robert Mugabe van ZANU-PF, Morgan Tsvangirai van de Movement for Democratic Change (MDC) en Simba Makoni, een onafhankelijke kandidaat. Het toezicht op de verkiezingen was in handen van waarnemers van de Afrikaanse Unie want Mugabe weigerde niet-Afrikaanse waarnemers. De waarnemers en de oppositiepartijen constateerden echter dat er op grote schaal fraude werd gepleegd. Zo werd het aanhangers van de oppositie onmogelijk gemaakt om te stemmen, vond er intimidatie plaats, werden kiezers omgekocht en voerde Mugabe een groot aantal "spookkiezers" op (kiezers die wel op lijsten stonden maar niet of niet meer bestonden). En toch werden de verkiezingen gewonnen door Tsvangirai. Mugabe hield de uitkomst lange tijd geheim en deed daarna moeilijk over de telling: volgens hem had Tsvangirai weliswaar de meeste stemmen behaald, maar niet de benodigde absolute meerderheid. Er kwam een tweede verkiezingsronde op 27 juni.
Deze was omgeven door geweld: in de periode voor de verkiezingen werden duizenden aanhangers van de MDC ernstig mishandeld en tientallen vermoord waaronder vrouwen van oppositieleden. Op 22 juni vluchtte Tsvangirai naar de Nederlandse ambassade en trok hij zich wegens het geweld terug uit de verkiezingsstrijd. Hierdoor konden de kiezers tijdens de tweede ronde alleen op Mugabe stemmen. Als enige kandidaat won Mugabe de tweede verkiezingsronde. Internationaal werd de uitslag niet erkend. Zelfs regeringen van omliggende landen die Mugabe altijd gesteund hadden -zoals Zuid-Afrika- lieten Mugabe vallen en noemden de verkiezingen een farce.
Na lange onderhandelingen maakten oppositieleider Tsvangirai en de Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki, die optrad als bemiddelaar, op 11 september 2008 bekend dat er een akkoord bereikt was over het delen van de macht in Zimbabwe. Op 15 september 2008 tekenden Mugabe en Tsvangirai het akkoord. Bedoeling was dat de twee samen een regering van nationale eenheid zouden vormen. Ondanks dit akkoord bleef Mugabe evenwel stevig aan het roer. In december van hetzelfde jaar vroeg Tsvangirai zijn partij de onderhandelingen stop te zetten.
2011 en verder ...
Door het bewind van president Mugabe kende het land het afgelopen decennium een ware leegloop. Van de graanschuur van Afrika was Zimbabwe één van de snelst krimpende economieën ter wereld geworden, geplaagd door hyperinflatie, grote tekorten aan brandstof en voedsel, bezettingen van blanke boerderijen en gewelddadige verkiezingen. Maar er is hoop: de laatste tijd lijkt het leven in de hoofdstad bijvoorbeeld heel wat beter. Hoewel de wegen nog steeds vol gaten zitten en de stroom geregeld uitvalt, liggen de winkels weer vol. Niet alle inwoners genieten van deze opleving, dat is waar, maar men weet tenminste terug hoeveel zijn geld waard is. Vooral de jonge, goed opgeleide Zimbabwanen zijn optimistisch gestemd over het feit dat er sinds twee jaar betaald wordt in Amerikaanse dollar of Zuid-Afrikaanse rand. De kennis die ze hebben opgedaan in het buitenland, willen ze wat graag in de praktijk brengen in hun eigen land.
Sinds 2009 deelden de partijen ZANU PF van president Mugabe en MDC van premier Tsvangirai dus de macht: een vechtkabinet dat als compromis tot stand kwam. Ondertussen werd er op de belangrijke punten, zoals de controle over politie en leger en de vrijheid van de media, weinig vooruitgang geboekt. Vermits Mugabe nog altijd geen afstand wou doen van de macht, werd gevreesd dat de volgende verkiezingen weer met geweld zouden gepaard gaan.
Emmerson Mnangagwa
Emmerson Dambudzo Mnangagwa (Zvishavane, 15 september 1942) is sinds 24 november 2017 de president van Zimbabwe. Tevens is hij partijleider van ZANU-PF.
Mnangagwa was een van de leiders van de Zimbabwaanse onafhankelijkheidsoorlog. Nadat het land in 1980 onafhankelijkheid verkreeg, vervulde Mnangagwa een aantal regeringsfuncties onder Robert Mugabe. In de tijd dat hij minister van Nationale Veiligheid was, kwamen bij moordpartijen duizenden Ndebele om het leven. Mnangagwa beschuldigde het leger van de moorden, maar vrij algemeen wordt aangenomen dat hij er zelf leiding aan gaf. Een reputatie van meedogenloosheid leverde hem de bijnaam "de krokodil" op.
Mnangagwa speelde een sleutelrol bij de verkiezingen van 2008, waarbij Mugabe met veel geweld in het zadel werd gehouden. Aansluitend was hij van belang bij het ontstaan van een regering van nationale eenheid, waarin hij minister van Defensie werd. In 2013 werd hij benoemd tot minister van Justitie en in 2014 daarnaast tot vice-president.
Mnangagwa werd lange tijd beschouwd als een van de mogelijke opvolgers van Mugabe, maar hij werd daarin gedwarsboomd door kringen rond presidentsvrouw Grace Mugabe, die naar verluidt zelf steeds meer macht naar zich toetrok. Op 6 november 2017 werd Mnangagwa door Mugabe ontslagen omdat hij een staatsgreep zou voorbereiden, waarop Mnangagwa de wijk nam naar Zuid-Afrika. Anderhalve week later greep het leger in en pleegde een coup om Mugabe te dwingen het presidentschap neer te leggen. Op 19 november werd Mnangagwa verkozen tot leider van ZANU-PF.
Tijdens de verkiezingscampagne voor de verkiezingen in juli 2018 vond er een explosie plaats bij een bijeenkomst waar president Mnangagwa net had gespeecht. 49 mensen raakten hierbij gewond. Staatsmedia en vicepresident Constantine Chiwenga noemden de explosie een terreurdaad, maar dit werd niet met zekerheid vastgesteld.